Sperm Dna Hasari
Sperm konsantrasyonu, motilite analizi ve morfolojik değerlendirme için yapılan geleneksel sperm testleri (yani, semen analizi), spermleri moleküler düzeyde değerlendirmeye maalesef yetmez. Tüp bebek tedavisinde sperm analizinde normal görünen spermlerle yumurta döllenir, döllenme gerçekleştirilir ve elde edilen embriyolar gelişim kalitesine göre seçildikten sonra anne adayının rahmine yerleştirilir. Ancak spermde herhangi bir DNA hasarı varsa dengesiz genetik yapıya sahip bir embriyo oluşabilir. Bunun sonucunda gebeliğin daha tespit edilemeden sonlanmasına ya da düşük meydana gelmesine sebebiyet verebilir. İşte bu sebeple de tüp bebek tedavisi teknolojisinde çığır açan spermde DNA Hasar Testi uygulamaya konulmuştur.
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında rutin sperm testinden farklı Spermin DNA yapısını değerlendirmek için Sperm FISH ve DNA Fragmantasyon testi uygulanır; Boşalma yoluyla elde edilen spermler DNA molekülü ile etkileşime giren floresan bir probla boyanır ve analiz sonucunda hasarlı spermler testpit edilir. Elde edilen bilgiler ışığında tanı ve tedavi planlanır. Kabul görmüş standartlara göre sayısal analizlerde hasarlı sperm oranının %15’in altında olması beklenmektedir. Eğer hasar %50’nin üzerindeyse ağır hasarlı kabul edilmektedir.
Nasıl Tespit Edilir?
Sperm testi olan erkek hastalarda; sperm sayısı, hareketliliği ve morfolojik değerleri normal çıksa bile DNA yapılarında hasar tespit edilebilmektedir. Bu nedenle klasik sperm testinin yanında, ileri tetkiklere ihtiyaç vardır.
Sperm DNA hasarı tespiti için uygulanan birkaç farklı analiz yöntemi bulunmaktadır.
Bunlar;
- TUNEL
- Sperm Chromatin Structure Assay (SCSA)
- Sperm Chromatin Dispersion Assay (SCD)
- Anilin Blue testi
- Toluidin Blue testi
- Acridine Orange testi
- Halotest
- Comet assay
- In situ nick translation
Sperm hasarı neden olur?
Günümüze kadar yapılan araştırmalar, spermin kalitesini etkileyen pek çok etmen olduğunu ortaya koymuştur. Bu etmenlerin en başında, sağlıksız yaşam koşulları gelmektedir. Öte yandan sigara kullanımının da etkisi büyüktür. Ayrıca alkol kullanımı, kafein tüketiminin fazla olması, radyasyona maruz kalmanın, enfeksiyonların, kullanılan kimi ilaçların, zehirli kimyasalların ve zirai ilaçların da sperm DNA hasarına neden olduğu saptanmıştır. Sıcak ortamda çalışan mesleklerde, kimyasallar ile çalışan mesleklerde, bilgisayar kullanımının uzun süreli olduğu mesleklerde de sperm DNA hasarı olabilir. Bunların dışında, sperm üretimi esnasında spermin tam olgunlaşamaması ya da proteinlerin yanlış/eksik düzenlenmesi de DNA zincirinde kırılmalar yapabilir. DNA’daki bu hatalar, embriyoya doğrudan olumsuz etki etmekte ve de gelecek kuşaklara aktarılmaktadır.